Πρόκειται για την ιστορία ενός 'δεκατετράχρονου' περιπλανώμενου κοριτσιού, που κλείνεται εσωτερικό σ’ ένα ίδρυμα για παιδιά. Είναι υπερανεπτυγμένο, άσχημο με αποκλίνουσα συμπεριφορά. Άγνωστη η καταγωγή του, η μνήμη του παρελθόντος του σχεδόν μηδενική.
Μέσα από τον προβληματικό κόσμο του κοριτσιού, η Έρπενμπεκ προσπαθεί να δώσει μιαν άλλη εικόνα του κόσμου και πώς σχετίζεται μ’ αυτόν ένας κατά τι πρωτογονικός ανθρώπινος στοχασμός.
Το λεξιλόγιο είναι ιδιαίτερα λιτό, με αυτοελεγχόμενο τρόπο, για να κρατήσει, κατά το δυνατόν, τη σημασία στις λέξεις που το απαρτίζουν, να τις φωτίσει, να τις διευκρινίσει σαν πορεία από τη φθορά σ΄έναν καθαρό, ‘εξαγνισμένο λόγο’. Πάνω σ’ ένα τέτοιο λεξιλόγιο εδράζεται η ανατομική ματιά της Έρπενμπεκ που ψυχογραφεί διαρκώς και ψυχογραφείται από ένα περισκόπιο βάσης.
Το κορίτσι της μοιάζει να γεννιέται στο ίδρυμα, η σχέση της με ό,τι προϋπήρχε είναι μια φράση, όπως θα λέγαμε «εν αρχή ην ο λόγος», φράση διδακτική, αλλά και εντολή και επίπληξη: «Ό,τι χτίζεις με τα χέρια το γκρεμίζεις με τον κώλο πάλι». Είναι η πηγή της έλλειψης μνήμης του κοριτσιού, της αβουλίας του, της ατελέσφορης προσπάθειάς της για συμμετοχή στο συλλογικό γίγνεσθαι ως πρόθεση πράξης. Η ‘αποδοχή’ από τους συμμαθητές της έγκειται ακριβώς στο ότι δε μιλάει, ως τα όρια τού δεν υπάρχει γι’ αυτούς, μια εμπιστοσύνη στο ‘τίποτα’.
Στο τέλος της ιστορίας της έρχεται η ‘κάθαρση’ με τον από μηχανής θεό, την αποκάλυψη της αρρώστιας, με τον πλέον προκλητικό για τη λογική τρόπο.
Επειδή ο κόσμος ενός τέτοιου παιδιού είναι τόσο περίκλειστος, στην ουσία ο αναγνώστης στρέφεται προς το συγγραφέα, είναι η εποχή του συγγραφέα, όπως θα έλεγε ο Cioran. Προσθέτει την καταγωγή του - πρώην ανατολικογερμανίδα – και φτιάχνει το ‘μύθο’ της πολυφωνίας του έργου και της ‘πολιτικής αλληγορίας’. Το έργο όμως παραμένει κατά βάση υπαρξιακό και ψυχογραφικό. Ο ήρωας δεν έχει σημασία, θα μπορούσε να είναι οποιοσδήποτε του είδους – τελευταία εμφανίζονται όλο και περισσότεροι αντι-ήρωες με αποκλίνουσα συμπεριφορά στη σύγχρονη πεζογραφία – σημασία έχει η ματιά του συγγραφέα που φωτίζει ή ανακαλεί αιχμές της δικής του ύπαρξης, τεντωμένες ώς τα όρια που ανακαλεί ο ήρωάς του.
Ενδιαφέρουσα και πρωτότυπη γραφή, που απαιτεί τη συμμετοχή του αναγνώστη, ανοικτή με την έννοια ότι παρέχει έδαφος για διερωτήσεις, αποτρεπτική με την έννοια του ότι ούτε προκαλεί ούτε αναπαραγάγει ‘συνηθισμένα’ αισθήματα. Ο αναγνώστης δεν αφήνεται να λυπηθεί το κορίτσι. Το βλέπει σαν ξεχωριστή οντότητα, καλά θεμελιωμένη στο είναι της, που με τον δικό της τρόπο προσπαθεί να τα βγάλει πέρα όπως ο καθένας. Είναι μια περαιτέρω κατανόηση της ετερότητας, αφού εντός της βρίσκονται και οι δικές μας κατά καιρούς ετερότητες μικρές ή μεγάλες, δικές μας ή που μας έχουν επιβληθεί έξωθεν σαν ταμπέλες και τείνουμε να τις αφομοιώσουμε πολεμώντας κι αυτήν ακόμα την εσωτερική μας πραγματικότητα.
Δημήτρης Παλάζης, 19/11/2009
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου